projekt konserwatorsko badawczy obiektu ze zbiorów Muzeum Wojska Polskiego
Cel Projektu
W 2023 roku zrealizowano projekt konserwatorsko-badawczy tarczy krzyżackiej (nr inw. MWP 181) ze zbiorów Muzeum Wojska Polskiego. Celem prac konserwatorskich było zabezpieczenie historycznych warstw technologicznych, w tym malarskich i zaprawy, oraz minimalizacja wpływu wcześniejszych interwencji restauratorskich na estetykę tarczy. Badania, wykorzystujące zaawansowane techniki, takie jak obrazowanie CT, analizy chemiczne, fizyko-chemiczne i biologiczne (analiza genetyczna), pozwoliły na lepsze zrozumienie technologii wykonania obiektu.
Historia obiektu
Dotychczas tarcza była określana jako krzyżacka i XV-wieczna. Jednak wyniki datowania radiowęglowego, w połączeniu z odkryciem pozostałości niebieskiej warstwy malarskiej, umożliwiły wyodrębnienie wcześniejszej, przedkrzyżackiej fazy obiektu. Analiza awersu obiektu w świetle UV ujawniła również młodszą, XIX-wieczną dekorację o ahistorycznym charakterze. Jej szczątki widoczne są pod mikroskopem i w świetle UV. Z kolei badania włókien, wcześniej uznawanych za roślinne, wykazały ich zwierzęce pochodzenie – były to włókna bydlęce (bos taurus), co potwierdzono analizą DNA oraz mikroskopią w świetle spolaryzowanym (PLM). Natomiast obrazowanie CT pozwoliło na bardzo dokładną analizę budowy obiektu – od ilości desek i kołków użytych do konstrukcji tarczy, przez wygląd skóry, którą została oklejona, aż po warstwę malarską wraz z jej wszystkimi późniejszymi wypełnieniami.
Skład zespołu
Diana Kułakowska
Marcin Petrus
Anna Rottau
Wykonawcy badań
Wykonawcy badań: Piotr Gutsche, dr Anna Tomkowska, dr inż. Elżbieta Jeżewska, dr n. med. Łukasz Kownacki (Europejskie Centrum Zdrowia Otwock), dr Jakub Kotowski, dr inż. Joanna Kurkowska, mgr Kamila Załęska, mgr Aleksandra Wesołowska, dr Bartłomiej Witkowski, prof. dr hab. inż. Tomasz Goslar, dr Danijela Popović, mgr Anna Selerowicz, mgr Aleksandra Rzeszutek.
Konsultanci: Wojciech Krajewski, dr Daniel Gosk, dr hab. Izabela Zając prof. ASP w Warszawie, dr inż. Irmina Zadrożna, Sylwia Svorová Pawełkowicz.
Wyniki badań
Przeprowadzona kwerenda pozwoliła zebrać i usystematyzować rozproszoną wiedzę o historii tarczy, jej proweniencji oraz wcześniejszych pracach konserwatorskich. Otrzymane wyniki umożliwiły rozpoznanie budowy technologicznej oraz wyciągnięcie przełomowych wniosków na temat historii obiektu. Ze względu na wysoką wartość historyczną obiektu oraz jego istotny potencjał badawczy, prace przeprowadzono w sposób zachowawczy, aby zachować możliwość jego dalszej analizy dla przyszłych badaczy.
Publikacja wyników badań
Więcej informacji na temat tych prac znajduje się w niedawno wydanym najnowszym tomie „Muzealnictwa Wojskowego”, reprezentacyjnego periodyku Muzeum Wojska Polskiego. Dostępny jest w sklepie MWP – https://sklep.muzeumwp.pl/Muzealnictwo-Wojskowe-Tom-13-p141.
Awers i rewers przed konserwacją.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 1
Fragment awersu przed i po konserwacji.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 2
Fragment rewersu przed i po konserwacji.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 3
W trakcie pracy.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 4
W trakcie pracy.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 5
W trakcie pracy.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 6
W trakcie pracy.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 7
Schemat budowy pawęży.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 8
Dwie fazy chronologiczne - przedkrzyżacka z warswą błękitu, oraz XIX w. Fot. E. Jeżewska, M. Petrus, K. Załęska, A. Tomkowska. Wykres: D. Popović.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 9
Zdjęcia mikroskopowe włókien zwierzęcych: światło odbite i fluorescencja wzbudzona UV, światło przechodzące, światło spolaryzowane, umiejscowienie włókien na tarczy. Fot. E. Jeżewska.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 10
Rysunki z lat: 1889 (A), 1900-1902 (B), 1940-1945 (C). Archiwum Państwowe w Malborku, B. Engel.
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 11
Fragment okładki "Muzealnictwa...".
Najnowszy tom dostępny w sklepie MWP - https://sklep.muzeumwp.pl/Muzealnictwo-Wojskowe-Tom-13-p141
Otwórz okno dialogowe, slajd numer: 12
