2019 – „Zachowanie dziedzictwa sztuki w przestrzeni publicznej. Studia przypadków w Warszawie”
Dotacja na utrzymanie potencjału badawczego młodych naukowców Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Specyfika postępowania w obliczu problemów, jakie niosą dzieła sztuki w przestrzeni publicznej, wynikająca z zastosowanych technik i materiałów wykracza poza standardy postępowania stosowanego w konserwacji dzieł tradycyjnych mających trwałość za standard. Umiejętność dostrzeżenia tych rozbieżności, następnie kreatywnego i szerokiego planowania nietypowego procesu ochrony i opieki dostosowanego do potrzeb dzieła, stanowią istotny element pracy konserwatorsko. Ponieważ tradycyjne metody często nie mogą być stosowane, a terminy związane z konserwacją – restauracją nie mają już swojego pierwotnego znaczenia dla najnowszych dzieł sztuki, zaczyna pojawiać się niepokój związany z etycznymi konserwacjami.
Obecnie wiele dzieł sztuki nie ma trwałości materialnej. Jedynym problemem staje się ich czasowa egzystencja. Z jednej strony sztuka krótkoterminowa jest antagonistyczna w stosunku do tradycyjnych zasad związanych w opieką i ochroną, z drugiej problemów związanych z takimi intencjami artystycznymi nie da się rozwiązać tradycyjnymi metodami konserwatorskimi.
2018-2021 CAPuS – Conservation of Art in Public Spaces (nr EAC/A03/2016), realizowany w ramach „Knowledge alliances” Erasmus +
Prowadzący: dr hab. Tytus Sawicki, prof. ASP, prof. dr hab. Iwona Szmelter, mgr Anna Kowalik, dr inż. Joanna Kurkowska, mgr Aleksandra Wesołowska, mgr inż. Kamila Załęska
Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie jest jednym z wiodących partnerów międzynarodowego projektu CAPUS – Conservation of Art in Public Spaces, który obejmuje 7 uczelni wyższych, 4 firmy, 1 stowarzyszenie, 1 muzeum, 1 ośrodek badawczy i 2 zarządy miejskie w Europie. Projekt realizowany w ramach “Knowledge alliances” Erasmus+ i sfinansowany przez Komisję Europejską ma na celu ustalenie zasad ochrony sztuki miejskiej.
W ramach projektu CAPuS zostaną opracowane wytyczne dla ochrony i konserwacji współczesnych dzieł sztuki street artu i urban artu. Poza tym zostanie wdrożony innowacyjny moduł edukacyjny na uczelniach wyższych, w tym na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
W każdym kraju biorącym udział w projekcie wybrano kilka obiektów street artu, które będą poddane badaniom oraz konserwacji i restauracji. Dzięki wymianie doświadczeń wielu specjalistów z różnych ośrodków badawczych będzie możliwe określenie wytycznych do ochrony analizowanej sztuki.
Ważnym aspektem projektu CAPuS jest jego edukacyjny charakter, dlatego we wszystkich działaniach biorą udział studenci. Jednym z zamierzeń projektu jest zwrócenie uwagi specjalistów z dziedziny ochrony dzieł sztuki oraz społeczeństwa na to, że sztuka w przestrzeni miejskiej stanowi wspólną europejską wartość kulturową oraz że przynajmniej część jej obiektów jest możliwa do uratowania.
Partnerzy projektu ustalą główne przyczyny zniszczeń dzieł street artu oraz ustalą wspólną strategię ich ochrony i zachowania. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie odegra w tym ważną rolę, szczególnie jeśli chodzi o wykorzystanie najnowszych technik analitycznych do badania technik wykonania tych obiektów oraz przyczyn ich degradacji. Przebadane zostaną również materiały które będą mogły być wykorzystywane do konserwacji-restauracji. Dzięki temu będzie możliwe opracowanie zasad ochrony sztuki miejskiej oraz realizacja multidyscyplinarnego i innowacyjnego modułu szkoleniowego dla studentów – przyszłych konserwatorów dzieł sztuki.
Projekt CAPuS to wyjątkowa okazja zmierzenia się z trudnym problemem zachowania sztuki miejskiej. Potrzeba ochrony nietypowych dzieł sztuki street artu stanie się okazją do zacieśnienia współpracy między europejskimi uczelniami wyższymi, placówkami badawczymi oraz prywatnymi firmami zajmującymi się ochroną dziedzictwa kulturowego.
2016-2018 „Badania nad zastosowaniem i ochroną dzieł sztuki pochodzenia zwierzęcego i roślinnego w zakresie sztuki nowoczesnej i współczesnej oraz etnograficznej”
Dotacja na utrzymanie potencjału badawczego młodych naukowców Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Konserwacja i restauracja dzieł sztuki wiąże się z ochroną autentyczności i integralności w trzech obszarach: fizycznym, estetycznym i historycznym. Pierwszy dotyczy zachowania materialnych komponentów obiektu, drugi zdolności dzieła do wywoływania wrażeń u odbiorcy, a ostatni odnosi się do kontekstu jego powstania. Dlatego konserwator zmuszony jest do re-orientacji wiedzy zgodnie z rozpoznaniem każdego dzieła podlegającego jego opiece i być w pełni świadomy idei i intencji artysty.
Badania były próbą usystematyzowania praktyk i strategii zachowania dzieł z elementami organicznymi. Posłużą określeniu działań mogących przyczynić się do ochrony tych nietypowych obiektów wraz z uwzględnieniem specyfiki i charakteru twórczości artystów. Stanowiły pierwsze rozpoznanie, służące wyznaczeniu nowych kompetencji konserwatora dzieł sztuki. Badania można uznać za unikatowe zarówno ze względu na ich charakter oraz szeroki zakres merytoryczny. Badania dostarczą aktualnej wiedzy o problemach, z którymi mierzą się galerie sztuki, sami artyści oraz kolekcjonerzy.
Niepowtarzalność, bogactwo informacji i interpretacji oraz oddziaływanie społeczne współczesnych dzieł sztuki skłoniły do podjęcia działań mających na celu poznanie warsztatu współczesnych twórców wykorzystujących w pracach materiały pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Wśród głównych czynników środowiskowych, które sprzyjają degradacji materiałów, zwłaszcza tych pochodzenia organicznego (roślinnego i zwierzęcego) należą: zanieczyszczenie środowiska, wilgotność, temperatura, promieniowanie UV, różnorodność i aktywność mikroorganizmów. Szczególnie niebezpieczny dla obiektów jest czynnik mikrobiologiczny. Warto zauważyć, że źródłem zanieczyszczenia mikrobiologicznego często jest zapylenie powietrza. Osadzający się na powierzchniach kurz, z jednej strony stanowi doskonałe źródło „pożywienia” dla mikroorganizmów i roztoczy, z drugiej zaś stanowi rezerwuar form aktywnych i przetrwalnych mikroorganizmów. Bakterie i grzyby w sprzyjających warunkach mogą zasiedlać dzieła sztuki, a w wyniku ich aktywności może dochodzić do zmian estetycznych, wytrzymałościowych a nawet całkowitego zniszczenia obiektu (proces biodeterioracji). Również materiały nieorganiczne, a nawet syntetyczne mogą stanowić niszę odpowiednią dla rozwoju bakterii i grzybów, które mogą prowadzić do korozji i rozkładu takich materiałów.
Projekt konserwatorski „TARASIN”
W zespole: prof. I. Szmelter, dr M. Jadzinska, dr hab. J. Czernichowska, Ł. Wojtowicz, A. Kowalik, D. Kułakowska
30 obiektów autorstwa Jana Tarasina; przeprowadzono: opracowanie projektu konserwatorskiego, badania analityczne (chemiczne i fizyczne), analizy: ikonograficzna, stylistyczna i historyczna, pełna konserwacja-restauracja, rekonstrukcja opracowanie powykonawczej dokumentacji konserwatorskiej opisowej i fotograficznej; wysoki stopień trudności ze względu na różnorodność technologii i stopień zniszczeń dzieł.
- Wystawa 06-07.2017 – „Jan Tarasin – Metamalarstwo”, kurator I. Szmelter, Galeria XXI, Al. Jana Pawła 18, Warszawa;
- Wystawa 09-10.2017 – „Tarasin – ciąg dalszy”, kurator I. Szmelter, Galeria Miejska im. Jana Tarasina, pl. Św. Józefa 5, Kalisz
- Publikacja: „Jan Tarasin – Metamalarstwo. Projekt badań, ochrony, konserwacji i restauracji”, red. I. Szmelter